Zabytki kultury materialnej Szanieckiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny są świadectwem bogatego dziedzictwa dziejowego tych terenów. Najstarsze grodziska i kopce pradziejowe znane są z okolic Szańca, Szczaworyża, Gartatowic, Stawian, Skotnik Małych i Żernik Górnych.
Obok nich zachowały się liczne budowle, wśród których za najwartościowsze uchodzą późnogotycki kościół w Szańcu z XV wieku i klasycystyczny pałac w Śladkowie Dużym z XVIII wieku.
Poza wyżej wymienionymi obiektami na uwagę zasługują również: kościół i klasztor ponorbertański, kościół św. Leonarda oraz zespół uzdrowiska w Busku – Zdroju; kościół w Szczaworyżu, a także dwór w Widuchowej.
Symbolem dziedzictwa kulturowego parku są również kapliczki i przydrożne świątki pochodzące z XVII – XVIII wieku, harmonijnie wkomponowane w krajobraz Ponidzia.
Niepowtarzalny charakter posiadają wsie Szanieckiego Parku Krajobrazowego, w których zachowany został regionalny, odrębny styl budownictwa i kompozycji przestrzennej. Do najbardziej wyrazistych, posiadających unikalny styl architektoniczny należą wsie: Młyny, Szaniec i Galów.