Najcenniejsze obiekty przyrody żywej i nieożywionej są objęte różnymi formami ochrony przyrody. Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004r. wyróżnia następujące:

  1. parki narodowe;
  2. rezerwaty przyrody;
  3. parki krajobrazowe;
  4. obszary chronionego krajobrazu;
  5. obszary Natura 2000;
  6. pomniki przyrody;
  7. stanowiska dokumentacyjne;
  8. użytki ekologiczne;
  9. zespoły przyrodniczo-krajobrazowe;
  10. ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego znajdują się:

Rezerwaty przyrody. Są to obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.

Lp. Nr w rejestrze RDOŚ Nazwa rezerwatu Powierzchnia (ha) Rok utworzenia Położenie
1. R- 027 „Skowronno” 1,93 1960 Skowronno Dolne, gm. Pińczów
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje fragment stromych, południowych i zachodnich stoków Garbu Pińczowskiego oraz niewielkie, stare wyrobisko na wierzchowinie. W jego obrębie znajdują się pozostałości XI wiecznego kamieniołomu, gdzie pozyskiwano wapień litotamniowy. Przedmiotem ochrony rezerwatu jest fragment muraw kserotermicznych z licznymi gatunkami roślin chronionych i zagrożonych wyginięciem, jak: ostnica Jana, wężymord stepowy, ostnica włosowata, miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, rezeda mała czy pierwiosnka lekarska. Faunę rezerwatu reprezentuje związana z murawami kserotermicznymi entomofauna. Do rzadkości faunistycznych występujących na terenie rezerwatu należą chrząszcze: tutkarzRhynchites aethiops oraz stonka Longitarsus minimus
2. R – 025 „Pieczyska” 40,84 1999 Bogucice Drugie, gm. Pińczów
Rezerwat położony jest w obrębie Garbu Pińczowskiego, w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje śródleśne torfowisko niskie położone w rozległym kompleksie leśnym usytuowanym na północ od wsi Bogucice. Na obszarze rezerwatu w miejscach wyżej położonych rozwinęły się siedliska charakterystyczne dla lasów i borów mieszanych, a w obniżeniach terenu zbiorowiska łęgów i olsów. Najcenniejsze zbiorowiska roślinne stanowią eutroficzne młaki niskoturzycowe z takimi gatunkami jak: bobrek trójlistkowy, fiołek błotny, kruszczyk błotny, sit członowaty, turzyca Davalla, turzyca łuszczkowata, turzyca żółta. W obrębie rezerwatu występują rzadkie i chronione gatunki roślin: turzyca Davalla, sesleria błotna i kruszczyk błotny, kukułka plamista, kukułka szerokolistna, pełnik europejski, skrzyp olbrzymi, wawrzynek wilczełyko, kalina koralowa, konwalia majowa, kruszyna pospolita. Fauna rezerwatu jest charakterystyczna dla terenów leśnych.
3. R – 013 „Grabowiec” 21,92 1956 Bogucice, gm. Pińczów
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, na gruntach zarządzanych przez Lasy Państwowe Nadleśnictwa Pińczów. Ochroną objęto zbiorowiska roślinności kserotermicznej wykształcone w obrębie lasu liściastego o charakterze grądu Tilio-Carpinetum rosnącego na płytkich rędzinach gipsowych. W składzie florystycznym tego zbiorowiska występują chronione gatunki roślin takie jak: miłek wiosenny, wisienka stepowa, dziewięćsił bezłodygowy, lilia złotogłów i dyptam jesionolistny zwany „gorejącym krzewem Mojżesza”, posiada tutaj jedno z trzech stanowisk w Polsce. W rezerwacie widoczne są liczne wychodnie gipsów i formy powierzchniowego krasu gipsowego. Skład fauny rezerwatu jest typowy dla niewielkich kompleksów leśnych. Obecność zbiorowisk kserotermicznych sprzyja występowaniu rzadkich i unikatowych gatunków bezkręgowców, jak: poskocz krasny, ślimak żółtawy, modraszek gniady, paź królowej.
4. R – 006 „Krzyżanowice” 18,0 1954 Leszcze, gm. Pińczów
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje zachodnią część wzniesienia tworzącego w krajobrazie wyraźną wyniosłość o względnej wysokości 30-40 m, zbudowaną głównie z gipsów i margli. Na wierzchowinie obserwować można liczne niewielkie zagłębienia, stanowiące leje i zapadliska krasowe rozwijające się w gipsach. Rezerwat utworzony został dla ochrony kserotermicznych muraw, których centrum występowania leży w południowej i południowo-wschodniej Europie. Wiele gatunków roślin, które tworzą na terenie rezerwatu dobrze wyodrębnione zespoły roślinne to gatunki rzadkie, niekiedy zagrożone wyginięciem. Na uwagę zasługują m. in.: ostnice włosowata i Jana, stulisz miotłowy, miłek wiosenny, ostrołódka kosmata, ożota zwyczajna, dziewięćsił bezłodygowy, len włochaty, zawilec wielkokwiatowy. W murawach tych żyją liczne gatunki rzadkich owadów, m.in. cykady, pajęczaki i ślimaki, gatunki związane z południowymi regionami Europy i Azji Zachodniej.
5. R – 24 „Skorocice” 7,17 1960 Skorocice, gm. Wiślica
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje wąwóz gipsowy pochodzenia krasowego długości ok. 850 m. i szerokości średnio 80m. Podzielony jest ryglem skalnym o nazwie Wysoka Droga na dwie części północną i południową. Dnem wąwozu płynie Potok Skorocicki, który czasem płynie na powierzchni gruntu, a niekiedy ginie w podziemnych korytarzach i grotach. Osobliwością rezerwatu jest występowanie wielu form krasu gipsowego w formie jaskiń, ostańców, schronisk, wywierzysk i lejów krasowych. Urozmaicona rzeźba terenu sprzyja dużej różnorodności siedlisk i zbiorowisk roślinnych. Strome zbocza porasta roślinność kserotermiczna z udziałem gatunków chronionych i rzadkich, jak: ostnice: Jana i włosowata, wężymord stepowy, śniedek cienkolistny, sierpik różnolistny, ostrołódka kosmata, len włochaty, przetacznik wczesny. W rezerwacie występuje interesująca fauna kserotermiczna, zwłaszcza owady i pajęczaki, a w jaskiniach i schroniskach gatunki troglobiotyczne oraz nietoperze.
6. R – 029 „Winiary Zagojskie” 4,81 1960 Winiary, gm. Pińczów
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje południowo-wschodnie stoki wyniosłej grzędy gipsowej. Wykształciły się tu murawy ciepłolubne z bogatą florą kserotermiczną roślin naczyniowych. Z gatunków chronionych spotkać można: miłka wiosennego, ostnicę włosowatą, dziewięćsiła bezłodygowego, len włochaty, ożotę zwyczajną. Faunę rezerwatu reprezentuje unikalny w skali kraju motyl – modraszek gniady, ciepłolubny pająk – poskocz krasny oraz pasikonik – stepiarka Gampsocleis gabra.
7. R – 032 „Skotniki Górne” 1,90 1962 Zagość Stara, gm. Pińczów
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje część wzgórza gipsowego z wyraźnie wykształconymi zjawiskami krasu gipsowego. Wysoki walor rezerwatu wynika z obecności dużej liczby roślin kserotermicznych z gatunkami objętymi ochrona prawną oraz rzadkimi i zagrożonymi. Należą do nich: miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, pierwiosnka lekarska, ostnica włosowata, dziewięćsił bezłodygowy, ożota zwyczajna, wilżyna ciernista, sesleria błotna, stulisz miotłowy. W ciepłolubnej murawie żyje interesująca fauna owadów. Na uwagę zasługuje pszczoła Meliturga clavicornis jako gatunek regresowy.
8. R – 022 „Góry Wschodnie” 1,66 1959 Chotel Czerwony, gm. Wiślica
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje fragment niewielkiego wzniesienia zbudowanego z wielkokrystalicznych gipsów. Widoczne są liczne powierzchniowe formy krasowe. Obszar rezerwatu porastają zróżnicowane zbiorowiska kserotermiczne o charakterze „stepu ostnicowego” i „stepu kwietnego”. W murawach rosną chronione i rzadkie gatunki roślin jak: miłek wiosenny, ostnica włosowata, ostrołódka kosmata, ostrożeń pannoński, ożota zwyczajna, dziewięćsił bezłodygowy, oman wąskolistny. Zbiorowiskom kserotermicznym towarzyszy unikatowa i rzadka fauna owadów, jak: pszczoła Meliturga clavicornis, stonka Cheilotama musciformis czy kózka Phytoecia uncinata.
9. R – 028 „Przęślin” 0,90 1960 Chotel Czerwony, gm. Wiślica
Rezerwat położony jest w granicach Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Obejmuje gipsowe wzgórze, w którego południowo-zachodnim stoku odsłaniają się gipsy wielkokrystaliczne, zwane „jaskółczymi ogonami”. Na płytkich rędzinach gipsowych rozwijają się zbiorowiska „stepu ostnicowego”, a na głębszych „stepu kwietnego”. W składzie florystycznym tych zbiorowisk występują chronione i reliktowe gatunki roślin jak: ostnica włosowata, len włochaty, miłek wiosenny, dziewięćsił bezłodygowy, stuliusz miotłowy. Rezerwat jest najciekawszym stanowiskiem fauny kserotermicznej w Polsce z takimi osobliwościami, jak: Donus nidensis, Omias Globulus, Trachyphloeus heymesi, znane tylko z terenu Niecki Nidziańskiej.

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

Lp. Nr w rejestrze RDOŚ Nazwa Rok utworzenia Położenie
1. 113 Klon zwyczajny 1986 Brzeście, gm. Pińczów
Klon zwyczajny – średnica ok. 100 cm, obwód pnia na wys. 130 cm – 320 cm, wysokość 20 m, szerokość korony ok. 20 m.
2. 59 Lipa drobnolistna 2007 Pińczów, miasto Pińczów
Lipa drobnolistna o wymiarach: obwód pnia na wysokości 1,30m od ziemi – 335cm, wysokość ok. 22m; wiek ok.150 lat.
3. 327 Klon zwyczajny 1994 Pińczów, gm. Pińczów
Klon zwyczajny – średnica pnia na wys. 130 cm – 84,4 cm, obwód – 265 cm
4. 287 Dąb bezszypułkowy 1991 Grochowiska, oddz. 45 a, gm. Pińczów
Dąb bezszypułkowy – średnica pnia na wys. 130 cm – 120 cm
5. 211 odsłonięcie geologiczne 1987 Bogucice Skałki, gm. Pińczów
odsłonięcie gipsów szklicowych, w postaci pionowych, palisadowo zrośniętych kryształów o wys. do 3,5 m
6. 213 odsłonięcie geologiczne 1987 Marzęcin, gm. Pińczów
skarpa i próg skalny z profilem gipsów szklicowych o dł. 10 m i wys. 3 m
7. 212 odsłonięcie geologiczne 1987 Gacki, gm. Pińczów
odsłonięcie geologiczne serii gipsowej o kryształach w postaci równoległych, palisadowych zrostów dł. 2 m w ścianie o dł. 50 m i wysokości 12 m widoczny uskok tektoniczny
8. 357 gipsowa jaskinia „Żydowska” 1995 Marzęcin, gm. Pińczów
jaskinia o dł. ok. 20 m i wysokości ok. 2 m, wyżłobiona w wapieniach mioceńskich.
9. 361 odsłonięcie geologiczne 1996 Gacki, gm. Pińczów
fragment ściany (ok. 150 m) dawnego kamieniołomu przedstawiający pełny profil serii gipsowej w obszarze wiślickim
10. 707 jaskinia gipsowa „Nad Stawem” 1999 Leszcze, gm. Pińczów
jaskinia położona w wyrobisku pokopalnianym w pokładzie gipsów szkieletowych, otwór wejściowy w obrębie leja krasowego; jaskinia składa się z trzech komór
11. 245 jaskinia gipsowa 1987 Skotniki Górne, gm. Wiślica
jaskinia zlokalizowana w obrębie urwiska skalnego zbudowanego z gipsów szkieletowych serii gipsowej badenu, otwór jaskini położony na wys. ok. 8 m od podstawy urwiska ma 9 m szerokości i 0,75 m wys. Składa się z jednego wgłębnego korytarza o szer. 10 m i dł. 15 m
12. 246 odsłonięcie geologiczne 1987 Łatanice, gm. Wiślica
stare wyrobisko o wymiarach 110 x 60 cm. W ścianie N i E odsłania się dolna część profilu serii gipsowej badenu, budują ją gipsy szklicowe wielkokrystaliczne oraz leżące nad nimi grubokrystaliczne
13. 248 odsłonięcie geologiczne 1987 Gorysławice, gm. Wiślica
skarpa dł. 60 m, wys. 4m, w której odsłania się dolna część profilu serii gipsowej badenu. Budują ją gipsy szklicowe tworzące równoległe zrosty kryształów, tzw. „jaskółcze ogony” o wys. do 2 m, nad nimi gipsy grubokrystaliczne z przewarstwieniami gipsów mikrytowych
14. 247 odsłonięcie geologiczne 1987 Wiślica, gm. Wiślica
kopuła gipsowa zbudowana z gipsów serii gipsowej badenu o wys. 5 m i dł. przy podstawie 9,5 m, odsłonięcie ukazuje poprzeczny przekrój kopuły zbudowanej z gipsów szkieletowych oraz szablastych o wyraźnym uławiceniu
15. 249 odsłonięcie geologiczne 1987 Chotel Czerwony, gm. Wiślica
próg skalny w zboczu wzgórza o dł. 20 m, z odsłonięciem serii gipsowej badenu, widoczne gipsy szklicowe tworzące zrosty („jaskółcze ogony”) do 3,5 m wysokości
16. 250 odsłonięcie geologiczne 1996 Chotel Czerwony, gm. Wiślica
ściana skalna dł. 40 m i wys. 5 m z dolnej i środkowej części profili serii gipsowej badenu, w spągu ściany gipsy szklicowe, przykrywają je gipsy grubokrystaliczne, zbudowane z wydłużonych kryształów gipsu o bezładnym ułożeniu porowo wypełnione gipsem mikrytowym
17. 360 odsłonięcie geologiczne 1987 Chotel Czerwony, gm. Wiślica
próg skalny dł. 80 m i wys. 5 m z odsłoniętymi gipsami wielkokrystalicznymi
18. 675 Dęby bezszypułkowe 3szt. 1998 Kameduły, gm. Busko – Zdrój
Dęby bezszypułkowe 3szt.- obwód pni drzew na wysokości 130 cm: I – 280cm; II – 320cm; III – 340 cm. Położony w otulinie.
19. 350 Lipa drobnolistna 1995 Stawy, gm. Imielno
Lipa drobnolistna – średnica ok.104m,obwód pnia na wys. 130 cm -327 cm. Położony w otulinie.
20. 54 Lipa drobnolistna 1958 Złota, gm. Złota
Lipa drobnolistna – średnica ok.110cm,obwód pnia na wys. 130 cm -350 cm, wys. ok.20 m. Położony w otulinie.
21. 55 Grupa drzew 3 szt. 2007 Chroberz, gm. Złota
Grupa drzew (Lipy szerokolistne 2 szt., Klon pospolity 1 szt) o wymiarach: obwod pnia na wysokości 1,30m od ziemi – 360, 455cm lipy i 420 cm klon, wysokość ok. 25-27m lipy i ok.22m klon; wiek ok. 200-250 lat.
22. 326 Topola biała szt. 3 1994 Chroberz, gm. Złota
Topola biała szt. 3 – o obwodzie pni na wys. 130 cm : I – 404cm, II – 390 cm, III – 390cm
23. 325 Lipa drobnolistna szt.2 1958 Chroberz, gm. Złota
Lipa drobnolistna szt.2 -I – średnica ok.100 cm obwód pnia na wys. 130 cm -320cm; II – średnica ok.140 cm, obwód pnia na wys. 130 cm -420cm. Położony w otulinie.
24. 254 głaz narzutowy szt. 2 1987 Chroberz, gm. Złota
dwa głazy narzutowe z szaroróżowego, średnioziarnistego granitu o wymiarach: I- obwód: 390cm, dł – .130 cm, szer.- 110 cm, wys. – 70 cm; II – obwód: 350 cm, dł. – 120 cm, szer. 80 cm, wys. – 50 cm. Położony w otulinie.
25. 756 Aleja lipowa szt. 14 2004 Złota, gm. Złota
Lipa drobnolistna szt. 14 o obwodzie pni na wys. 130 cm: 1 – 298, 2 – 220 cm, 3 – 270 cm, 4 – 216 cm, 5 – 169 cm, 6 – 235 cm, 7 – 212 cm, 8 – 186 cm, 9 – 278 cm, 10 – 268 cm, 11 – 150 cm, 12 – 230 cm, 13 – 243 cm, 14 – 200 cm. Położony w otulinie.
26. 814 Klon pospolity 2007 Motkowice, gm.Imielno
Klon pospolity – obwód pnia na wys. 1,30m – 400 cm. Położony w otulinie.
27. 815 Głaz narzutowy szt. 2 2008 Chroberz, gm. Złota
Dwa głazy narzutowe różowo-szare granity, o wymiarach: I – obwód 2,3 m, II – obwód 3,5 m.
28. – Kasztanowiec zwyczajny 2008 Stawy, gm. Imielno
Kasztanowiec zwyczajny – obwód pnia na wys.130cm – 302 cm. Położony w otulinie.

Użytki ekologiczne to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Lp. Nr w rejestrze RDOŚ Nazwa Powie-
rzchnia (ha)		 Rok utworzenia Położenie
1. 027 „Solnisko” 0,21 2002 Szczerbaków, gm. Wiślica
płaskie śródpolne wyniesienie ze stanowiskiem roślinności halofitowej
2. 115 „Gipsowe wzniesienie” – Górki I 0,15 2004 Górki (gm. Wiślica)
gipsowy pagórek porośnięty roślinnością ciepłolubną
3. 116 „Pagórek” – Górki II” 0,34 2004 Górki (gm. Wiślica)
gipsowy pagórek z odsłonięciem gipsów laminowanych porośnięty roślinnością ciepłolubną
4. 125 Wąwóz   2013 L-ctwo Włochy oddz. 220h, gm. Pińczów
Śródpolny wąwóz porośnięty samosiewem krzewów (zadrzewienie śródpolne) stanowiący miejsce rozrodu, bytowania, schronienia i zdobywania pokarmu dla wielu gatunków zwierząt, w tym owadów, płazów, ptaków i ssaków.
5. 126 Ciąg bagien śródleśnych   2013 L-ctwo Włochy, oddz. 15d; 15f; 16g; 16h; 16i
Ciąg bagien śródleśnych z zasiedlającymi je zbiorowiskami roślinności bagiennej oraz bytującą tu bogatą fauną, głównie: owadów, mięczaków, płazów, gadów, ptaków oraz mniejszych i większych ssaków, o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, mających ogromne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego

 

Start typing and press Enter to search

Skip to content